Kilka słów o gobelinie

Gobelin to technika polegająca na tkaniu wątkowym. Oznacza to, że wątki (nici poziome) są widoczne, ale osnowa (nici pionowe) – nie. Tradycyjnie gobeliny tkane były ręcznie na krosnach. Ze względu na to, że były trudne do wykonania i delikatne, wieszano je głównie na ścianach jako ozdoby, a w zasadzie, jako dzieła sztuki. Do ich produkcji tkacze używali naturalnych nici – wełny, lnu, bawełny czy jedwabiu. Nazwa „gobelin” pojawiła się dopiero w drugiej połowie XVII w  i pochodzi od Królewskiej Manufaktury Gobelinów założonej przez Ludwika XIV pod Paryżem, na terenach wykupionych od rodziny farbiarzy nazwiskiem Gobelin. Wcześniej gobeliny były nazywane po prostu „zasłonami”, „szpalerami” czy „arrasami” z okresu, gdy miasto Arras było przewodnim ośrodkiem produkcyjnym.

Najstarsze gobeliny pochodzą ze starożytnego Egiptu i helleńskiej Grecji, ale były powszechne na całym świecie, od Japonii po prekolumbijską Amerykę. Początek ich popularności w Europie przypada na średniowiecze, kiedy to we francuskim mieście Arras rozpoczęto wytwarzanie na dużą skalę gobelinów według projektów malarzy. Szczyt produkcji osiągnięto w okresie renesansu, zwłaszcza we Flandrii i Francji. Królewska Manufaktura Gobelinów, założona w Paryżu w 1662 roku, produkuje je do dziś. To w tamtym okresie wzornictwo gobelinów osiąga najwyższą jakość. Czas produkcji jednego gobelinu mógł przekraczać nawet 5 lat.

Gobeliny, były wykorzystywane nie tylko jako ozdoby. Zawieszane na kamiennych ścianach zamków, w dużych, trudnych do ogrzania pomieszczeniach, łączyły funkcję dekoracyjną z termoizolacją. Wielki sukces gobelinów na przestrzeni wieków jest prawdopodobnie związany z możliwością ich łatwego transportu. Królowie i arystokraci mogli je zwinąć i zabrać ze sobą, przenosząc się z jednej rezydencji do drugiej, w przeciwieństwie do fresków można je było uratować w przypadku pożaru.

Od końca XVIII wieku, wraz z rozwojem produkcji przemysłowej i wzrostem kosztów pracy (bardzo długi czas produkcji wpływał na wysokie koszty), gobeliny zaczęły tracić na znaczeniu. Symbolicznym momentem było palenie gobelinów w czasie Rewolucji Francuskiej przez tłumy, jako symbolu bogactwa arystokracji oraz nadchodzących zmian społecznych.

Sztuka tworzenia gobelinów przetrwała w małych manufakturach. Jest też kontynuowana przez artystów. My natomiast czerpiemy z jej osiągnięć technologicznych i wykorzystujemy technikę gobelinową do produkcji między innymi koców.